Her yıl Almanya’daki iki büyük Hıristiyan kilisesine büyük miktarlarda para akıyor. Geçen yıl devletin kasasından Katolik ve Protestan kiliselerine ödenen miktar yarım milyar avroyu geçti. Dindar olsun ya da olmasın tüm vergi mükellefleri bu ödemeye katkıda bulundu. Ayrıca, Almanya’daki Hıristiyan çalışanların kilise üyeliğinden ve maaşından her ay kesilen kilise vergisi bu ölçüye dahil değildir.
DW Türkçe’den Insa Wrede’ye göre kiliselere neden 600 milyon avronun üzerinde para aktarıldığını anlamak için yaklaşık iki yüzyıl geriye gitmek gerekiyor. 19. yüzyılın başlarında Napolyon’un Almanya’yı işgali sırasında devlet ile kilisenin belirli çizgilerle ayrılmasına, yani laik bir sisteme geçilmesine karar verildi.
“Alman Ulusunun Kutsal Roma İmparatorluğu” olarak bilinen devletin dağılması sırasında kiliseler büyük ölçüde kamulaştırıldı, manastırlar ve diğer dini kurumlar kapatıldı veya Alman devletlerinin mülkiyetine geçti. Bu durum 1803 yılında çıkarılan “Reichsdeputationshauptschluss” kanunu ile jenerik bir yere oturtulmuştur.
Kiliseler hükümdarlara para ve toprak vermek zorunda kaldığından, hükümdarlar da rahiplere ve diğer kilise masraflarını geri ödeme sözü verdiler. Prenslerin gerçek mirasçıları sayılan federal eyaletler, bugün de bu tazminatları ödemeye devam ediyor.
FESİH KARARININ ALINDIĞINDA 100 YILDAN FAZLA OLDU
Aslında bu ödemelerin sonlandırılmasına çok önceden karar verilmişti. 1919’da Weimar İmparatorluk Anayasası, kalıcı ve düzenli ödemelerin bir defaya mahsus ödeme ile sonlandırılmasını sağladı. Ancak ödemeler her yıl sistematik olarak yapılmaya devam etmektedir. Federal Cumhuriyet’in kurulduğu 1949’da 23 milyon avro olan kilise tazminatları, bu yıl istikrarlı bir şekilde artarak 602 milyon avroyu aştı.
Ancak mevcut federal hükümet, koalisyon anlaşmasında öngörüldüğü üzere söz konusu ödemelere son vermek istiyor. Bu nedenle, yasama döngüsünün başlangıcında, Federal İçişleri Bakanlığı bünyesinde koalisyon hükümeti, eyalet idareleri ve kilise temsilcilerinden oluşan bir çalışma kümesi oluşturulmuştur. Yıl sonuna kadar tüm tarafları sevindirecek bir düzenlemenin temel taşları üzerinde anlaşmaya varılması hedefleniyor. Asıl endişe, bir kerelik tazminatın ödenip ödenmeyeceği ve ne kadar ödeneceğidir. Ayrıca yıllık ödemelerin ne kadar devam edeceği.
YÜKSEK TAZMİNAT MİKTARI
Dönemin muhalefet partileri FDP, Yeşiller ve Sol Parti’nin 2020’de Federal Meclis’e sunduğu yasa tasarısında da belirtildiği gibi çok büyük meblağlar söz konusu. Devlet yardımının ikamesine ilişkin bu temel madde, yaklaşık 11 milyar avroya tekabül eden mevcut yıllık yardımın 18,6 katı tutarında bir defaya mahsus ikame ödemesi önermektedir. Federal devletler bu miktarı kiliselere 20 yıl boyunca taksitler halinde ödemek zorunda kalacaklardı. Ayrıca, önceki devlet yardımlarını 20 yıl boyunca ödemeye devam etmeleri gerekecekti.
Yıllık yüzde üç faiz oranı varsayıldığında, kiliseler son 100 yılda başlangıçta ödenen miktarın tam olarak 194 katını alacaklardı. Yüzde 5 faiz oranı olması durumunda bu oran 603 katına ulaşacaktır.
YARDIM OLMADAN AYAKTA KALABİLİRLER Mİ?
Almanya’da kiliseler için devlet sübvansiyonları gelirlerinin sadece küçük bir kısmını oluşturuyor. En değerli gelir kalemlerinden biri olan kilise vergilerinden Katolik ve Protestan kiliseleri geçen yıl toplamda yaklaşık 13 milyar avro aldı. Ayrıca malvarlığından elde ettikleri gelir de söz konusudur. Ancak her iki kilise de buradan gelen tedbir konusunda sır vermiyor. Ağaçlık alanlar, çeşitli araziler, binalar, yayınevleri, bira fabrikaları, bankalar, sigorta şirketleri ve hisse senetleri gibi taşınır ve taşınmaz mallara sahip olan kiliseler, holding yapısına sahip dev iktisadi işletmeler konumundadır.
Yıllardır bu konu üzerinde çalışan yayıncı Carsten Frerk, “Hepsini toplayın, her iki kilisenin tahmini yıllık cirosu 150 milyar avrodur” diyor. Varsayımlara göre iki kilisenin toplam varlıkları 300 milyar avro değerinde.
Frerk, sübvansiyonlar kaldırılırsa anaokulları, bakım evleri veya hastaneler gibi kilise hizmetlerinin tehlikeye girmeyeceğini söylüyor. “İkisi de kiliseler tarafından finanse ediliyor. Ortaya çıkan maliyetlerin ana yükü yine devlet tarafından karşılanıyor. Bu, devletin belirli sosyal görevleri sivil toplum kuruluşlarına devrettiği yetki ikamesi ilkesine uygun.”
DEVLET KATKILARI NE ZAMAN SONA ERECEK?
Kilise hukuku uzmanı Hans Michael Heinig, federal hükümetin bu değişikliğin ne zaman yapılması gerektiğine dair kesin bir uygulama tarihi vermemesinin başından beri talihsiz olduğunu savunuyor. Sonuç olarak, Federal Anayasa Mahkemesi müdahale edemez ve yasama organını harekete geçmeye zorlayamaz. Ayrıca, federal hükümetin bu konudan dolayı herhangi bir siyasi kazanımı yoktur. Aksine kaybedeceği çok şey var: Atacağı adıma göre ya kiliseleri ya da devlet yönetimlerini kızdıracak.
Şu anda, Alman nüfusunun sadece yarısı iki kiliseden birine üye ve bunun sonucunda kilise vergisi ödüyor. İddialara göre kiliseler 2060 yılına kadar mevcut üyelerinin yarısını kaybedecek. Heinig, 100 yıl önce sona ermesi gereken tazminat ödemelerini halkın anlamadığını hatırlatarak, artık soruna çözüm bulma zamanının geldiğinin altını çiziyor. Üstelik federal hükümetin önünde somut bir örnek var: Yıllardır bu sorundan mustarip olan komşu ülke Çek Cumhuriyeti de benzer bir adım atarak kiliselere yapılan devlet ödemelerini bir defaya mahsus toptan ödemeye son verdi. (DW Türkçe)
